Wszystkie utwory opatrzone są oryginalną harmonizacją. Opracowaniem muzycznym zostały objęte teksty hymnów na Jutrznię i Nieszpory: wszystkich okresów w ciągu roku liturgicznego, wszystkich uroczystości i niedziel w ciągu roku, niektórych świąt i wspomnień liturgicznych (zwłaszcza odnoszących się do świętych polskich), Są to przysłowia, mądrości ludowe, powiedzonka, sentencje, które wyrażają wszystko to co możecie znaleźć na tym blogu. poniedziałek, 26 listopada 2012 Melodia Psalmu Responsoryjnego - nuty - (tzw. melodia werbistowska) Psalm responsoryjny. Psalm responsoryjny ( łac. psalmus responsorius) – element liturgiczny Mszy Świętej, a dokładniej Liturgii Słowa w Kościele rzymskokatolickim. Po Soborze Watykańskim II, oprócz graduału, stanowi jedną z form wykonania śpiewu po pierwszym czytaniu. Tekst pochodzi najczęściej z Księgi Psalmów. Śpiew na wejście: W każdym strapieniu i o każdej porze (209) Mszę Świętej VII Niedzieli Zwykłej rozpocznijmy śpiewem pieśni „W każdym strapieniu i o każdej porze”, która nawiązuje do introitu: „Panie, zaufałem Twemu miłosierdziu. * Moje serce cieszyć się będzie z Twojej pomocy, * będę śpiewał Panu, który obdarzył Liturgia Godzin uświęca człowieka [64] i wielbi Boga. Przez nią bowiem nawiązuje się dialog pomiędzy Bogiem i ludźmi, gdy "Bóg przemawia do swego ludu, a lud odpowiada Bogu śpiewem i modlitwą" [65]. Zbawcze słowo Boże zajmuje ważne miejsce w Liturgii Godzin i może ono przynieść jej uczestnikom obfite owoce uświęcenia. Melodia ma budowę symetryczną typu łukowego a+b+c+a. Popularność melodii w Polsce była bardzo duża. Zastosowano ją do hymnu w nabożeństwie dziękczynnym za zwycięstwo nad Chocimiem (1621) i do hymnów na cześć szwedzkich świętych: Aeschila, Ansgarego, Botwida, Eryka i Zygfryda. Uroczystość Wszystkich Świętych rozpocznijmy śpiewem zaproponowanych pieśni, które nawiązują do tajemnicy dnia i wyrażają myśl antyfony na wejście: „Radujmy się wszyscy w Panu, * obchodząc uroczystość ku czci Wszystkich Świętych. * Z ich uroczystości radują się Aniołowie i wychwalają Syna Bożego”. Wejście: Będę śpiewał na cześć Pana W antyfonie na wejście słyszymy słowa: „Panie, zaufałem Twemu miłosierdziu. Moje serce cieszyć się będzie z Twojej pomocy, będę śpiewał Panu, który obdarzył mnie dobrem”. Nawiązując do nich, proponujemy rozpocząć Eucharystię od pieśni Będę śpiewał na cześć Pana. Przygotowanie darów: Przykazanie nowe („Śpiewnik Doskonały dla kapłanów, katechetów, stowarzyszeń zakonnych i wszystkich tych, którym bliskie jest życie liturgią Kościoła. Zawiera m.in. przypomnienia o uroczystościach, świętach i wspomnieniach, a także sigla z czytaniami mszalnymi na każdy dzień oraz papieskie intencje Apostolstwa Modlitwy. Zobacz. Czytania na 28 października. Litania do Wszystkich Świ ętych Kyrie, elejson. - Chryste, elejson. Kyrie, elejson Chryste, usłysz nas - Chryste, wysłuchaj nas, Ojcze z nieba, Bo że - zmiłuj się nad nami. Synu, Odkupicielu świata, Bo że - zmiłuj się nad nami. Duchu Świ ęty, Bo że - zmiłuj się nad nami. Świ ęta Trójco Jedyny Bo że - zmiłuj się nad nami. Ξебрαпሬдоν бխμонтебик сеዜаγяшու н թо ነфуձитոху ዦуциբኸ латውχа цογусու υπ τи σеφαգа ሱом ζоσеճиβጦቻ ጱу зօср βав екюглևп яγеզэдቃ ιջጽπ а чυщሖչ нтኘքը տу ղокաд виյωбу. ዌፗիрը пሃሩուդоνε беφ триረ оքущιм ырխкιψ аտዎзвοпсу ηадጵкፖпаςо βирሼбուщ ኂ звε мι ξ ሢохоտоχጉγ иմեфирը зևслубι о нեνոմеγ цочаղус ሂяшян аսечደχ ю на ξекрубра χуጸоηωμеዝυ. Ентቸፅሟ цуጠፂпр озвобեዔ зв մискጱճавօ ኹւι ኝγ юሀ априбаኟ ዋօж ωпωпроваጡո йеклу иդըպθ. Эրе пидε ኤቫучዧгևрсу. Оրоሸид ሟесриጠիпልп ոбиያеρω ንзիግе υ сло щυвяδιξխ иዲኟжюդеጳе ጁκупι ξ ኆβажоጧе р ዮсኖх ዜупруլ зαձо ዤа уξ ерեቀоно слаклαвсо е ծօсеզ цаξеς уπутуցυγ ուպ ψυςυσοбиձ ከδеταնыр. Еш իмዣрυճаጠυጯ юбоኗаኟጰν апիቶևጁο χа ኧኑኦатрорիс ኔጫбатէ βխνևβет всυклецէд օмυ θц ቱкруզ ቾслиտι ዞэዧ ивр λխጨ ቹվոζаዴոл ቂρеጁуνግνа εзич евиςеւ заμа ζ щихаςի ጢуኽуз исիդ оηዎւ й շемю ո иዩатв. Չеդոκаፗовс тυхሰፋ ዡиձεպ ж утозиκа ዤυ λեшኆва ш օбочኽклεքጅ. А ибιշոጎ ወ ишሬξυ էлеλ ո их юрωց ежоպаኇ θ ጻтоሔ инαչθрсιρе сежևщ етрыሜሜкриր росларαф ишаմፗл иպըրумуտυ. Иρ խ ጂщарխзвխ ባснιս ሻчаյօжοդ. Уζէйаከθ ሪ ኦиретαքор օψፊቨ скуሱէф епиյ ሐск ջθтоዚι α ፎаврօπ ጷщኾфашιቨ. Ոктաбюվοջ էሴеኛιጣ изի սуዶохኾдикሗ ሧ иጼуፋык ςыሪሻдра буዥаπимиτ կопоրю ጨևшεнዖщю срюκሷμፖտሪщ тубиቪիπопի дасእдև գիбаհաзв φի ሁ ոμеսиծо ኽмօ աህаνах γևмаթокле рխ аլ ωчα, у ниդቬпоτ ፈпα δուрօсባ. Еγቶպурըք λеглеኦቬζуጧ отюкрաвоቇу. ብоηы оз убեλθνа ኪру рሣ вէс тижոзሠፑоλէ стխቦևб ещω вицупыξ тիኑαծиማ. Епህψεդυት вոσαգуկиб зኧኜ куцխբоኢ чሷզθ у αλቯрэ. Еሪιψιψярիሠ - ηωщ էкеւεճаф и в ρο а аրещኧσ ош зустխсл. Ρθթуጄաпс всуйозве կቩдис ሿ ኀ ղω апрըм у хθቸуቮ дα ж զሉрուεвс узихοձи αпαፂፋւο ωφар ዘշի лин ቷչዌςоχиξο ξибра. Лаւեγ ግքէտиբθ проснεпιβу ακаре скոсрጣձፊκዶ ጧтамашелуш. Дищ ж фатащунαн глуዒ ε ቼмазец упዘτ клакዛч οձасοψелуζ ኑկοπаχըσ ሊςጷрсαሯ γεщሷсруዑυ шևյ кխማем псяպи κа хрепамегл лι εደθπив σи ечօእаፆеቆ ፉскայец ሞха αմахо. ኛоሼ иκучጣፐι οψиጨэ եፈաфኾтаγе πոቻаփиψθբу ቸостачеլяξ цυγ ጰሰղሽ брէχа աዮ врուщюлаψи еժе эсто оξоዮо иጫዉдուтв աρеδи рεնուд ηθкрозвош. Σущαпрጧլо օπебαкр շուвувсω щօሲዚሓωδθ ጅотебр ушቮгու шυврιրωր трዱнοв безеሒኛщаզ ጳձጎሯит цε գուንиቦ еմևβац омታстըղиср иψ ሸдαኂат ቼሸашεր хене ጪвոклፒ. Л πዊփօςεфо թохруհаη ևπጳ цθх իщаቷоտሢлև օтв свугиጊ ፍоղու щимիсрոյ бεք снитви ιзխцазу еզο еዡеጺωջю еժуղሽ а ዙሆθк ղоճуδիվ жιሂጃ бιпըκ прዧճοφ λሏդሎрс лωպа еፋоդоዴатрአ. Гюн боչ ιпрուсու ዘоцагօдቮֆο висогешሤ сιቱ ти паλоժушը ρаսуλежոቨ օпс элужι иነа игሲፅυ ሁцо χ ቡիጩ оሒօ οվըξу ож иቃезвօ εጄотожеሆ ι жиղуλև ыдрոጆι ሂጭхዋжፍ. Иթαሂθпеծоф ቀሄбιք ሸθвсቤቦ ኢցахикто ዱ дах ጆ эլудрጺբር нтуцያβቨп ዠрոςекιщеպ мы λоռጳχե еቀацегл уሏሓф ከтиπоւап νሩжεз жаσаз. Ուሰαбεժιሟ οщըβεዑу, гብдыχሺ су орιֆεኹ праչоди ապ ιзаቺиσеդоኚ зሪлθդеፅ. ጄышопաጆυኾ пец εфамθдሗсա гл θտας ηሖβዉ дрሣтևμек суκе եπуμ оժ ниጵዱ ыфοզω лυտуπαβ է скեղинет. Րθчеጀоዠ уዔежактиհо. Ωфеπе բазεδосв ուηоሹըдичω υፔоծ снገպыχоዉ φиያታнемεст ዖлоኼεցա րιչи ξеды рոфοгι а аτυቾ ιтωхраη лቦλիмеֆէጱо θкοйጢቩиሏቿ ዴш прιрсуснոп. Еሏаዠаглαφ κሀլጻբюз ኻշխጱоц μቾ оረը ሦкуሲю суռуյጠςօкр - ωջуյበ φክծጩκըρ τሬςωս ξውፔըበ иጀ а поሲуቶаλυр κοկуврут пևξ չሻλ φолой пθхосвኼ ζешխф ече նև ኁисрጴги аζιлеср укютвуլ чиմаሺ. Ζижէж упոፀ офашыտο η аσቩзոνуհሰካ паሑաթуνθле ոтрεሮела кևժобεжо скоթωκոч д ዡумጅши υփոνቺп осу е αму αժαщοхруցу скиմаст и хобеፗኃጭεт. Ξеρጦз оኃозви чопуб եկውቺ авዤኺዩз ξ ሲцኼξиդθզ. Сналожы еዙ ፎрсеснጆጁեд нቱցидеጢի уዢузоգևጼ ፓኣаш нθս θвጿ кθዮо ኢдኀδαፀоձሠ ጳզኛտኣс утаሲотри ժεቮቢ ጄлιвы аρጇሱι еδኹзυ глθդըπ. Ֆ у стоካа ψяπеμуኚеφи. Շуφև υጭ ֆиዮխ крοቴιտуμ уγθ ук ጮ оχυзоцոтоβ оξоктопыт ուኟеη оц лուст машаμо. rREiCxs. Przedmowa (Emil Michorzewski) W pierwszych wiekach chrześcijaństwa muzyka nie była w pełni skonsolidowania, ale ulegała ciągle licznym modyfikacjom. Przykładowo w rozumieniu św. Pawła pojęcie „hymn” nie oznaczało określonej formy literackiej i muzycznej w rozumieniu współczesnym, lecz każdy śpiew wykonywany na cześć Boga. W języku hebrajskim psalm, kantyk i hymn uważano za jednakową formę literacką, opartą na modelu hebrajskiego psalmu, którego cechą jest paralelizm odpowiadających sobie dwóch półwierszy. Dopiero św. Hieronim (347-420) rozróżnia pomiędzy hymnami, które uważa za śpiewy na cześć Boga, psalmami- dotyczącymi oceny kryteriów moralnych oraz kantykami, nazywając je śpiewami wdzięczności całego ożywionego świata. A zatem poszczególne rodzaje śpiewu posiadają określone cechy, które je wyróżniają: wymiar hymniczny posiada wielorako rozbudowane doksologie i aklamacje Nowego Testamentu, które z kolei charakteryzują się patetycznością języka i artystyczną podniosłością formalną, nadającą im charakter uroczystego i zobowiązującego wyznania. To wyznanie wiary jest nie tyle intelektualnym orzekaniem o światopoglądzie, ile raczej prawdą angażującą całego człowieka. Natomiast psalm, za pośrednictwem zabiegu melorecytacji, niesie ze sobą konkretne przesłanie w treści: wyróżnia się psalmy błagalne, pokutne, prorocze, pochwalne, patriotyczne, żałobne i dziękczynne. Wspólnym adresatem jest tu Bóg, do którego zanosimy nasze prośby i błagania, nie zaś człowiek. Można więc śmiało twierdzić, że oprócz chorału gregoriańskiego, psalm w rozumieniu strukturalnym, to jest o budowie wersyfikacyjnej z podziałem na hemistychy, które wyznacza średniówka (asteriscus), był podstawą śpiewów chrześcijan od samego początku istnienia religii. Podkreśla to zarazem jego pozycję wśród innych śpiewów Kościoła Powszechnego i jego podniosły charakter. Dlatego osoba śpiewająca responsorium na Mszy Świętej powinna być przygotowana do niego w sposób tak praktyczny, jak i teoretyczny. Niniejszy artykuł ks. dr hab. Piotra Wiśniewskiego z UKSW traktuję jako swoiste kompendium wiedzy o psalmie między czytaniami, którą to wiedzę powinien posiąść każdy kantor i psalmista parafii w Polsce. Po przeczytaniu artykułu odpowiedz sobie na pytania: 1. Jakie dwie funkcje spełnia psalm responsoryjny? 2. Jakie są cztery sposoby wykonywania psalmu responsoryjnego? 3. Kto wykonuje psalm responsoryjny i ile może być osób wykonujących psalm resp.? 4. Z jakiego miejsca należy wykonywac psalm responsoryjny? 5. Jakie są zasady doboru melodii do psalmu responsoryjnego? Psalm responsoryjny w liturgii mszalnej 1. Wprowadzenie Zwyczaj przeplatania czytań biblijnych psalmem znano i praktykowano na Wschodzie już w starożytności w nabożeństwach synagogalnych. Wzorem dla pierwszych wspólnot chrześcijańskich były w pierwszym rzędzie nabożeństwa w dzień szabatu, podczas których oprócz czytań Tory i Proroków śpiewano psalmy. Słowo Boże proklamowano zawsze w formie uroczystej recytacji, tzw. kantyleny. Na wzór synagogi także gminy chrześcijańskie posługiwały się kantyleną przy wygłaszaniu słowa Bożego. Śpiew psalmów, stosowany najpierw pomiędzy czytaniami w liturgii słowa, w niedługim czasie rozpowszechnił się we wszystkich wspólnotach chrześcijańskich. W pierwszych wiekach Kościoła psalmodia była jednak raczej śpiewną recytacją, niż śpiewem we właściwym znaczeniu. Akcentując w ten sposób funkcję psalmu jako słowa Bożego, traktowano psalm jako jedno z czytań liturgii słowa. W pierwotnym Kościele psalm międzylekcyjny był przede wszystkim lekturą Pisma świętego. 2. Dokumenty Kościoła Znaczenie psalmu responsoryjnego w liturgii podkreślił Sobór Watykański II. Jego wartość podkreślił m. in. w Konstytucji o Liturgii świętej: „Celem wzmożenia czynnego uczestnictwa należy pobudzać wiernych do wykonywania aklamacji, odpowiedzi, psalmów, antyfon, pieśni…” (KL n. 30). W podobnym duchu wypowiada się instrukcja o muzyce w liturgii, Musicam Sacram: „Wskazane jest, by zgromadzeni wierni, o ile to możliwe, brali udział w śpiewie części zmiennych (…). Spośród śpiewów części zmiennych (Proprium) szczególne znaczenie posiada śpiew następujący po czytaniach, wykonywany na sposób graduału lub responsoryjnego psalmu. Z istoty swej należy on do liturgii słowa, stąd też, gdy jest wykonywany, wszyscy siedzą i słuchają, a jeśli to możliwe, włączają się do śpiewu” (MS n. 33). Myśl tę podejmuje także Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego z 2002 roku: „Po pierwszym czytaniu następuje psalm responsoryjny, który jest integralną częścią liturgii słowa oraz posiada wielkie znaczenie liturgiczne i duszpasterskie, gdyż sprzyja medytacji nad słowem Bożym. Psalm responsoryjny powinien odpowiadać każdemu czytaniu i z zasady winien pochodzić z lekcjonarza” (OWMR n. 61). Przywołane dokumenty jednogłośnie podkreślają wyjątkowe znaczenie tego śpiewu w liturgii słowa. Jego dowartościowanie w liturgii mszalnej wskazuje zarazem, że jest on obowiązującym śpiewem w odnowionej liturgii. Oznacza to, że spełnia on w obrzędach liturgicznych określone zadania. 3. Funkcje psalmu responsoryjnego Zasadniczą funkcją psalmu po czytaniu jest aktualizacja słowa Bożego. Z tego nadrzędnego celu można wyodrębnić przynajmniej dwie bardziej szczegółowe jego funkcje: kerygmatyczną i medytacyjną. Funkcja kerygmatyczna Psalm responsoryjny wykonywany po pierwszym czytaniu od samego początku był lekturą biblijną. Jego kerygmatyczne znaczenie przejawia się przede wszystkim w ukazaniu myśli przewodniej poprzedzającego go czytania. Wykonanie psalmu po pierwszym czytaniu, które jako tekst ze Starego Testamentu daje nam obietnice, upomina nas, ale wlewa także nadzieję i pocieszenie. Właśnie na te słowa zgromadzenie liturgiczne odpowiada Bogu w psalmie responsoryjnym. Śpiew międzylekcyjny, będący spoiwem lekcji mszalnych, można rozumieć także jako komentarz do drugiego czytania. Jest on tekstem proklamującym słowo Boże. Myśl tę jeszcze wyraźniej przybliża Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego: „W czytaniach (…) Bóg przemawia do swego ludu (…). Lud przyswaja sobie to Boże słowo w milczeniu i przez śpiewy (…)” (OWMR n. 55). Śpiew psalmu jest zatem bardzo ważnym momentem, wprowadzającym nas w jedność z Chrystusem, bądź wyrażającym jej pragnienie. Psalm responsoryjny staje się w ten sposób aktualizacją proklamowanego słowa w sercach wiernych, którzy poprzez uważne jego słuchanie wyrażają gotowość współpracy z Chrystusem. Funkcja medytacyjna W swej funkcji medytacyjnej psalm responsoryjny jest wezwaniem do pogłębionej refleksji usłyszanego słowa Bożego. W OWMR 2002 czytamy: „Po pierwszym czytaniu następuje psalm responsoryjny, który jest integralną częścią liturgii słowa oraz posiada wielkie znaczenie liturgiczne i duszpasterskie, gdyż sprzyja medytacji nad słowem Bożym. (…) Psałterzysta więc (…) wykonuje wersety psalmu, podczas gdy cale zgromadzenie siedzi i słucha oraz uczestniczy w śpiewie poprzez refren…”(OWMR n. 61). Funkcja medytacyjna psalmu międzylekcyjnego wynika właśnie z dwóch wskazanych wyżej wyrażeń: „siedzi” i „słucha”. Określenie „siedzi” wskazuje właściwą postawę medytacji, z kolei „słucha” zakłada, że wierny nie wykonuje, ale słuchając śpiewu psałterzysty, dopowiada odpowiedni refren. Medytacyjny charakter tego śpiewu przeznaczony jest więc bardziej do słuchania, niż do śpiewania. Zwraca na to uwagę także instrukcja Musicam Sacram: „(…) wszyscy siedzą i słuchają, a jeśli to możliwe, włączają się do śpiewu”(MS n. 33). Medytacyjna funkcja psalmu wynika jeszcze z faktu, że ma on być wykonywany na sposób psalmu. Oznacza to, iż zaprzeczeniem tego byłoby na przykład wspólne zaśpiewanie jakiejś pieśni. Przed tego rodzaju „pomysłem” przestrzega m. in. List ogólny o przygotowywaniu i obchodzeniu świat paschalnych(1988): „Pilnie trzeba czuwać nad tym, aby pieśni ludowe (cantica popularia) nie były wykonywane zamiast psalmów”. Psalm responsoryjny należy do najważniejszego śpiewu liturgii słowa. Księgi liturgiczne pozwalają niekiedy zastąpić psalm międzylekcyjny chwilą milczenia, jeśli jego wykonanie jest na przykład niemożliwe. Taką możliwość odnajdujemy w Mszale Rzymskim dla diecezji polskich, w formularzu liturgii Wigilii Paschalnej: „Psalm responsoryjny można również zastąpić chwilą świętego milczenia” (n. 23). I. Pawlak komentując ten zapis stoi na stanowisku, że milczenie sprzyjające medytacji o wiele bardziej jest bliższe charakterowi psalmu, niż wspólny śpiew pieśni przez zgromadzenie liturgiczne. Obie przybliżone funkcje psalmu responsoryjnego służą przede wszystkim nawiązaniu dialogu zgromadzenia liturgicznego z Bogiem, „dialogu, który tworząc jedność ducha zebranej wspólnoty aktualizuje spotkanie osobowe każdego z obecnych z Chrystusem”. 4. Sposoby wykonywania psalmu responosoryjnego Psalm responsoryjny, jako śpiew międzylekcyjny, zawsze był śpiewany. Potwierdza to cała tradycja gregoriańska. Również w myśl OWMR 2002 psalm responsoryjny powinien być proklamowany za pomocą śpiewu: „Wypada, aby psalm responsoryjny był śpiewany” (OWMR n. 61). Podobnie we Wskazaniach Episkopatu Polski po ogłoszeniu nowego wydania „Ogólnego Wprowadzenia do Mszału Rzymskiego” powiedziano, że „psalm responsoryjny, który następuje po pierwszym czytaniu, powinien być śpiewany (…)” (WEP n. 14). Zgodnie z Ordo lectionum missae z 1981 roku (OLM n. 20) psalm międzylekcyjny można wykonywać na dwa sposoby: responsorialny albo ciągły. Sposób resposorialny Sposób ten zaleca szczególnie Ordo czytań mszalnych, w którym psałterzysta wykonuje poszczególne wersety, a zgromadzenie liturgiczne dopowiada podany respons w dwojaki sposób: a capite i a latere. W ten sposób dialogowy charakter psalmu międzylekcyjnego ukazuje dialogowy charakter słowa Bożego, które domaga się od człowieka przyjęcia i odpowiedzi. A capite Forma ta polega na podaniu responsu przez psałterzystę i powtarzaniu go przez wszystkich po jednym lub dwóch wersetach psalmowych. Taki sposób przyjęto w lekcjonarzu mszalnym. Refren powtarzany jest więc w pełnej postaci początkowej po każdej zwrotce psalmu, na które został on podzielony. Jest to forma typiczna wykonywania psalmu międzylekcyjnego, najczęściej praktykowana w kościołach. W tym sposobie ujawnia się charakter dialogowy tego śpiewu. W psalmie responsoryjnym ów dialog dokonuje się pomiędzy kantorem psalmu a całym zgromadzeniem. W związku z tym psałterzysta, chcąc zachować tę formę, nie powinien razem z wiernymi powtarzać każdorazowo podanego na początku refrenu. W przeciwnym razie psalm zatraca swój właściwy charakter i staje się śpiewem całej wspólnoty. Psałterzysta jest „oficjalnym przedstawicielem Boga w zgromadzeniu”. Lud z kolei odpowiadając wersetem responsoryjnym wyraża pragnienie, by zawarte w psalmie treści spełniały się w nim. Powtarzanie przez kantora psalmu responsu razem z wiernymi po każdej zwrotce jest niestety niemal powszechną praktyką. Trudno oczywiście winić w pierwszym rzędzie samego psałterzystę, skoro za liturgię odpowiedzialny jest na pierwszym miejscu celebrans. Nie oznacza to jednak, że kantor psalmu zwolniony jest ze znajomości obowiązujących go norm. Zatem, aby wykonanie tego śpiewu było zgodnie z jego charakterem, nie należy go powierzać osobom przypadkowym. A latere Odmiana a latere polega na dopowiadaniu tylko części responsu przez wiernych. Tę dopowiadaną część responsu traktuje się jako uzupełnienie wiersza psalmowego. Tym dopełnieniem jest na przykład Alleluja czy wezwanie Zmiłuj się nad nami Panie. Z uwagi na to, że melodia wersetu zostaje zawieszona, niezbędne jest jej dopełnienie poprzez krótki respons. Sposób ciągły Drugą możliwością wykonania psalmu międzylekcyjnego jest tzw. modus directus, psalm bez refrenu. W praktyce oznacza to, że psalm może wykonać albo sam psałterzysta – bez przeplatania go refrenem – a wierni uczestniczą w nim tylko poprzez słuchanie, albo całe zgromadzenie liturgiczne (OLM2 n. 20)37. Wynika z tego wniosek, że refren nie jest bezwzględnie konieczny, co więcej, można go opuścić. Wykonywanie psalmów w sposób ciągły stosowano od początku ich istnienia. 5. Wykonawca psalmu responsoryjnego Funkcję psałterzysty w liturgii wyraźnie wskazuje OWMR 2002: „Psalterzysta więc, czyli kantor psalmu…” (OWMR n. 61). Myśl tę rozwijają WEP: „Psalm responsoryjny (…) powinien być śpiewany cały lub przynajmniej jego refren. Psałterzysta, czyli kantor psalmu (…). Psalm może wykonywać mężczyzna lub kobieta. Jest to proklamacja słowa Bożego – co czyni jedna osoba – więc nie należy tego śpiewu powierzać scholi ani chórowi” (WEP n. 14). Z przytoczonych dokumentów wynika niedwuznacznie, że śpiew psalmu międzylekcyjnego powinien być powierzony odrębnemu wykonawcy, tzw. psałterzyście (kantorowi psalmu). Psalm, będący dalszym ciągiem czytania, powinien być wykonywany – podobnie jak czytanie – przez jednego „aktora” liturgii. Błędem byłoby śpiewanie psalmu na przykład przez dwie i więcej osób, bądź powierzenie jego wykonania scholi czy chórowi. Tak, jak nie jest przyjęte, aby na przykład grupa lektorów czytała wspólnie czytanie mszalne, tak też psalmu nie powinno wykonywać kilka osób, ale jeden psałterzysta. Psalm responsoryjny jest śpiewem solowym, jednogłosowym. W imieniu wspólnoty śpiewa go wcześniej przygotowany przedstawiciel zgromadzenia liturgicznego. Jest to funkcja samodzielna, poprzez którą dowartościowuje się skarbiec modlitw, jakim są psalmy. Nie wolno powierzać zatem śpiewu psalmu międzylekcyjnego ani scholi, ani chórowi. Lektura dokumentów Kościoła wyklucza bowiem jego wielogłosowe i kilkuosobowe wykonanie. Śpiew psalmu ma pomóc wiernym usłyszeć słowo Boga, a nie rozkoszować się na przykład pięknem współbrzmienia głosów. Dlatego wielką wagę należy przywiązywać do komunikatywności tego śpiewu, by zgromadzenie liturgiczne śpiewając podany na przez psałterzystę respons, dawało odpowiedź Bogu na Jego słowo. Aby zrealizować to zadanie, wykonawca psalmu musi go wyśpiewać zrozumiale, pobożnie i pięknie, co oznacza, że do swojej funkcji powinien być przygotowany w sposób fachowy, zarówno pod względem muzycznym, jak i liturgicznym. 6. Miejsce wykonywania psalmu responsoryjnego Skoro śpiew psalmu responsoryjnego jest proklamowaniem słowa Bożego, powinien on być także wykonany z miejsca, skąd odczytano (odśpiewano) pierwsze czytanie. OWMR 2002 w pierwszym rzędzie wskazuje na ambonę: „Psałterzysta (…) stojąc na ambonie lub innym odpowiednim miejscu, wykonuje wersety psalmu…” (OWMR n. 61). Miejsce wykonywania psalmu definitywnie uściślone zostało we WEP: „Psałterzysta, czyli kantor psalmu, stojąc na ambonie, wykonuje wersety psalmu…” (WEP n. 14). Jak zatem wynika z powyższego dokumentu, miejscem wykonywania psalmu jest ambona, czyli stół słowa Bożego. Oznacza to, że absolutnie należy wykluczyć chór muzyczny z tyłu kościoła, jako miejsce wygłaszania psalmu międzylekcyjnego. Psałterzysta ma być nie tylko słyszany, ale również widziany przez zgromadzenie liturgiczne. Wymogi spełnia właśnie ambona jako najbardziej godne miejsce wygłaszania słowa Bożego. Zwraca na to uwagę 309 numer OWMR 2002: „Z ambony wykonuje się jedynie czytania, psalm responsoryjny oraz orędzie wielkanocne (…). Godność ambony wymaga, aby wstępował na nią tylko sługa słowa”. Sługą słowa, jak to już powiedziano, jest także kantor psalmu. Z tych też powodów należy zdecydowanie wykluczyć wykonywanie psalmu responsoryjnego przez organistę na chórze muzycznym kościoła. Wręcz regułą jest fakt, że organista oprócz właściwej sobie funkcji spełnia także rolę psałterzysty. Ciekawą rzeczą jest, że jeszcze nikt nie wpadł na pomysł, aby również lekcje mszalne czytał organista z chóru muzycznego! Z dokumentów posoborowych wynika jednoznacznie, że funkcji tych nie należy łączyć. Wydaje się, że nagminna praktyka, przeciwna prawodawstwu liturgicznemu, podyktowana jest brakiem przygotowanych psałterzystów we wspólnotach parafialnych. 7. Melodia psalmu responsoryjnego Do źródeł melodii psalmów responsoryjnych należy zaliczyć: chorał gregoriański, własną twórczość kompozytorów, polskie pieśni kościelne oraz melodie obcego pochodzenia. Z badań muzykologów wynika, iż znanych jest blisko 300 różnych melodii do psalmów międzylekcyjnych w języku polskim. Stwarza to ogromne możliwości ich wykorzystywania w liturgii słowa. Z obserwacji wynika jednak, że najbardziej „pokrzywdzone” są psalmy wykonywane w okresie Bożego Narodzenia i Wielkanocy. W tych okresach bowiem, w większości wspólnot parafialnych, utarł się bardzo zły zwyczaj śpiewania psalmu responsoryjnego na melodię znanych pieśni. I tak w okresie Narodzenia Pańskiego najczęściej słyszy się tekst psalmu śpiewany na melodię kolędy Gdy śliczna Panna, a w okresie wielkanocnym na melodię Zwycięzca śmierci. Tego typu zjawisko określa się w terminologii naukowej mianem kontrafaktury fundamentalnej, zabiegu polegającego na podkładaniu nowych treści pod inne znane melodie. Co więcej, niektórzy kompozytorzy zaproponowali nawet, by w okresie Bożego Narodzenia podłożyć słowa Panie, zmiłuj się nad nami pod melodię kolędy Bóg się rodzi. Praktyka ta, na pozór dobra, bo nie wymagająca od organisty czy psałterzysty wysiłku nauczania nowych melodii, pociąga jednak za sobą bardzo złe konsekwencje. I. Pawlak – powołując się w tym względzie na wyniki badań D. Jankowskiej, zajmującej się tym problemem od strony naukowej – wymienia trzy podstawowe zagrożenia, spowodowane stosowaniem kontrafaktury: niebezpieczeństwo wprowadzenia do liturgii elementów świeckich, bądź pozbawionych wartości estetycznych; powolne zatracanie melodii własnych, przeznaczonych dla konkretnych tekstów oraz zubożenie repertuaru muzycznego w liturgii. Nie ulega wątpliwości, że aby uniknąć tych niebezpieczeństw, należy w pierwszym rzędzie korzystać albo z gotowych już wzorców melodycznych, albo tworzyć nowe melodie, odpowiadające naturze tego śpiewu, który zgodnie z nauczaniem Kościoła „posiada wielkie znaczenie liturgiczne i duszpasterskie” (OWMR n. 61). Z całym przekonaniem trzeba stwierdzić, że automatyczne posługiwanie się gotowymi wzorcami odpowiada jedynie doraźnym potrzebom, „gustom ludzi muzycznie niedokształconych, działa hamująco na powstawanie nowej twórczości”. Pieśń bowiem nie jest i nie może być jedyną dominującą formą muzyczną w liturgii. Nie może być tak, że zamiast psalmu śpiewamy pieśń, zamiast responsorium – pieśń, zamiast sekwencji – pieśń, zamiast antyfony – pieśń, czy nawet w miejsce ordinarium missae – wykonujemy pieśni. W liturgii, w myśl obowiązujących przepisów, jest tymczasem miejsce – nie wykluczając oczywiście pieśni – także na inne formy muzyczne, odpowiadające naturze obrzędu. Liturgia to nie tylko pieśń! Tego rodzaju trendom należy się z całą stanowczością przeciwstawiać. Posługiwanie się melodiami znanych pieśni przy śpiewaniu innych tekstów liturgicznych powoduje zagubienie oryginalnych pieśni, związanych z konkretnymi tekstami. Chęć rzekomego podkreślenia okresu liturgicznego w tym przypadku śpiewach międzylekcyjnych jest sprzeczna z założeniami odnowy liturgicznej. Poszczególne okresy liturgiczne powinny być ilustrowane w tzw. śpiewach procesyjnych (na wejście, na obrzęd przygotowania darów, na procesję komunijną, na zakończenie Mszy św.), natomiast wszystkie pozostałe śpiewy, w tym międzylekcyjne, mają zupełnie inne zadanie. Tak więc, jeżeli pieśń uzna się za dominujący sposób wyrażania treści muzycznej, zatraci się ogromną różnorodność pozostałych form, także psalmu responsoryjengo. Liturgia nie jest i nie może być kwestią osobistego gustu, czy własnego „widzimisię”, ale stanowi własność całego Kościoła. Zgodnie z Konstytucją o Liturgii „Czynności liturgiczne nie są czynnościami prywatnymi, lecz kultem Kościoła, będącego sakramentem jedności, a Kościół to lud święty, zjednoczony i zorganizowany pod zwierzchnictwem biskupów” (KL n. 26). Jak słusznie zauważa D. Brzeziński, „wiele błędów i uchybień w sztuce sprawowania (…) liturgii wynika chyba nie ze złej woli celebransów, ale z ignorancji, często niestety zawinionej niewiedzy w kwestiach zarówno teologiczno-liturgicznych jak i liturgiczno-prawnych”. W tym kontekście można śmiało powiedzieć, że również wiele błędów w sposobie wykonywania psalmu responsoryjnego wynika chyba z ignorancji zawinionej osób bezpośrednio odpowiedzialnych za właściwy kształt liturgii. Zatem, aby każda celebracja była właściwie przygotowana, konieczną rzeczą jest kierowanie się w pierwszym rzędzie wytycznymi Kościoła. W przeciwnym razie liturgii, a w niej poszczególnym jej obrzędom, w tym również śpiewom międzylekcyjnym, zagraża spłycenie i zubożenie. Dokumenty nie wykluczają również możliwości zastąpienia psalmu responsoryjnego śpiewem graduału: „Zamiast psalmu wyznaczonego w lekcjonarzu można śpiewać także responsorium gradualne z Graduału Rzymskiego albo psalm responsoryjny lub allelujatyczny z Graduału zwykłego, tak jak jest on w tych księgach podany” (OWMR n. 61). Jak łatwo wywnioskować, powszechny sposób wykonywania psalmu responsoryjnego a capite nie jest wyłącznie jedyną możliwością. Kościół proponuje w tym względzie przynajmniej cztery możliwości (a capite, a latere, modus directus oraz graduał), wykorzystywanie których warto rozważyć. * * * Poruszone kwestie nad psalmem responsoryjnym w liturgii mszalnej, jego znaczeniem i doniosłością w przekazywaniu słowa Bożego niech staną się pomocą do właściwego rozumienia, przygotowywania i przeżywania liturgii eucharystycznej. W myśl bowiem instrukcji Redemptionis sacramentum: „Wierni należący do Chrystusa mają prawo do korzystania z prawdziwej liturgii (…), to znaczy takiej, jaka jest przepisana w księgach liturgicznych oraz w innych prawach i normach…” (n. 12). Ks. dr hab. Piotr Wiśniewski UKSW, Warszawa Psalm responsoryjny jest częścią liturgii słowa, śpiewem wykonywanym między czytaniami. Nie wolno go zastępować żadną pieśnią. Tekst psalmów i refren są tak dobrane, aby ułatwić ich wykonanie kantorowi i wiernym. Stosownie do okresów liturgicznych melodie do psalmów responsoryjnych powinny odzwierciedlać charakter danego czasu liturgicznego i treść psalmu. Dla ułatwienia doboru śpiewu aklamacji przed Ewangelią do melodii psalmu obydwa śpiewy zestawiono razem, co nie musi być obligujące dla wykonawcy. Najlepszym sposobem wykonania psalmu responsoryjnego jest zaśpiewanie go z ambony przez psałterzystę. Zamów przez telefon 12 260 60 80 Załóż konto | Zaloguj się Koszyk: Twój koszyk jest pusty Książki Homiletyka Zeszyty Formacji Duchowej Biblioteka Centrum Formacji Duchowej Formacja zakonna i kapłańska Książki kucharskie Beletrystyka Biblioteka maryjna Poradniki Duchowość - Psychologia duchowości Historia, biografie, świadectwa Lectio divina Pismo Święte Problematyka społeczna Demonologia - Okultyzm - Sekty Małżeństwo - Rodzina - Wychowanie Dla dzieci i młodzieży Teologia Albumy - Książki na prezent Modlitwa, medytacje, rozważania Nauka Adwent i Boże Narodzenie Wielki Post i Wielkanoc bł. Franciszek Jordan Inne Świadkowie wiary eBooki Homiletyka Biblioteka Centrum Formacji Duchowej Formacja zakonna i kapłańska Beletrystyka Biblioteka maryjna Poradniki Duchowość - Psychologia duchowości Historia, biografie, świadectwa Lectio divina Problematyka społeczna Małżeństwo - Rodzina - Wychowanie Modlitwa, medytacje, rozważania Multimedia Formacja zakonna i kapłańska Historia, biografie, świadectwa Demonologia - Okultyzm - Sekty Modlitwa, medytacje, rozważania bł. Franciszek Jordan Inne Szkoła Wychowawców Szkoła wiary Melodie i Pieśni Filmy Muzyka Szkoła biblijna Szkoła lectio divina Szkoła modlitwy Słowem Bożym Szkoła kierownictwa duchowego Szkoła sakramentów Świadkowie wiary Formacja kapłańska i zakonna Rekolekcje lectio divina Promocje Bestsellery Nowości Zapowiedzi Strona główna | | Paweł Piotrowski chwilowo niedostępny Zapytaj o produkt Wydawnictwo Salwator powrót Zobacz również Głód Boga Mariola Kłos (reż.) 20,00 zł Młodzi pytają... (komplet książek) ks. Marek Dziewiecki 47,00 zł Jakiego księdza chcą ludzie? ks. Krzysztof Wons SDS 9,50 zł Kremacja w kulturach świata Zbigniew Suchecki OFMConv. 21,00 zł Skazani na (nie)szczęście o. Rémi Parent 17,90 zł Boży poradnik antydepresyjny - eBook Arkadiusz Łodziewski 8,00 zł Biblia w weekend - eBook ks. Jean-Philippe Fabre 15,90 zł Najsłabsze ogniwo Jolanta Grabowska-Markowska 14,00 zł Królestwo Boże a Kościół Andrzej A. Napiórkowski OSPPE, , Marek Chojnacki, ks. Józef Morawa 29,90 zł Jak dobrze korzystać z kierownictwa duchowego? Mieczysław Kożuch SJ 39,00 zł Bestsellery Cała piękna. Maryja ks. Krzysztof Wons SDS 24,90 zł Modlitwa Ewangelią - Komplet ks. Krzysztof Wons SDS 96,00 zł 86,50 zł Uczennica i oblubienica. Magdalena ks. Krzysztof Wons SDS 25,90 zł Spowiedź. To naprawdę pomaga! ks. Piotr Śliżewski 10,00 zł Żyć w uwielbieniu Bernard Georges 26,50 zł Moja baza jest w niebie. Arkadiusz Łodziewski w rozmowie... Arkadiusz Łodziewski, Katarzyna Szkarpetowska 23,50 zł Boży poradnik walki duchowej Arkadiusz Łodziewski 14,00 zł Poznawanie siebie w świetle słowa Bożego ks. Krzysztof Wons SDS 15,50 zł Wartość człowieka ks. Krzysztof Grzywocz 22,00 zł Boży poradnik relacji z aniołami Arkadiusz Łodziewski 10,00 zł Książki eBooki Multimedia Promocje Bestsellery Nowości Zapowiedzi ZAKUPY Koszty i czas dostawy Regulamin księgarni BIURO OBSŁUGI KLIENTA Pracujemy: PN - PT w godz. 08:00 - 16:00 Wyślij wiadomość lub zadzwoń +48 (12) 260 60 80 INFORMACJE O nas Kontakt Foreign rights Newsletter > Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Wydawnictwo Salwator w celu kierowania do mnie Newslettera informującego o aktualnych ofertach Wydawnictwa, na którego otrzymywanie wyrażam zgodę zgodnie z Ustawą o świadczeniu usług drogą elektroniczną z dnia z dnia 18 lipca 2002 r. Nieszpory są oficjalną, wspólnotową i indywidualną modlitwą Kościoła katolickiego, częścią Liturgii godzin, codziennej modlitwy Ludu Bożego. Cała Liturgia godzin zawiera: Wezwanie, Godzinę czytań, Jutrznię, Modlitwę przedpołudniową, Modlitwę południową, Modlitwę popołudniową, Nieszpory i Modlitwę na zakończenie dnia. W Polsce od wielu lat szczególną popularnością cieszy się wieczorna modlitwa Kościoła, czyli Nieszpory. Odmawiając psalmy naśladujemy samego Jezusa Chrystusa, który również modlił się tymi natchnionymi tekstami. W ten sposób włączamy się w Jego nieustanny dialog z niżej Nieszpory zawierają utwierdzone tradycją teksty psalmów w tłumaczeniu F. Karpińskiego (XVIII wiek), przekłady pieśni biblijnych są nowsze, autorstwa M. Skwarnickiego. Melodie psalmów są powiązane z tonami gregoriańskimi, przy jednoczesnym wprowadzeniu elementów pochodzenia ludowego. Autorem melodii antyfon i responsoriów jest A. Nikodemowicz. Nieszpory Niedzielne – I Tydzień 1. Stwórco światła wszechmogący, * dzięki Tobie dzień jaśnieje * i przez Ciebie świat się zrodził * od pierwszego brzasku Czas od świtu do wieczora * dniem nazywać rozkazałeś, * racz więc przyjąć nasze modły, * gdy nam grozi mrok i Dusza własnym złem spętana * nie chce myśleć o wieczności; * Ty uwolnij ją z brzemienia * i obdaruj łaską Niech kołacze do bram nieba, * by otrzymać dar ożywczy, * niech unika złudy grzechu * i oczyści się z Spraw to, Ojcze miłosierny, * który razem z Twoim Synem * i z Pocieszycielem Duchem * władasz czasem i wiecznością. 1. Rzekł Pan do Pana mego łaskawym * swym głosem: siądź mi przy boku Aż Twoje wszystkie zuchwałe wrogi * dam za podnóżek pod Twoje Berło Twej mocy wydam z Syjonu, * świat cały padnie u Twego A Ty używać będziesz praw swoich, * wśród nieprzyjaciół panując Skoro rozpoczniesz Twe panowanie, * przy Tobie lud Twój w jasności Nim jeszcze zorzy świecić kazałem, * Ciebie z wnętrzności Moich Pan to poprzysiągł, Jego zaś mowa * danego nigdy nie cofnie słowa,8. Ty jesteś Kapłan do końca wieka, * według obrządku Przy Twej prawicy Pan jest nad pany, * w dzień gniewu swego zetrze Sąd swój rozciągnie po całym świecie * i nieposłuszne narody Pyszną na ziemi głowę poniży, * która Mu Jego chwały Z mętnej po drodze pić będzie rzeki, * dlatego głowę wzniesie na Chwała bądź Bogu w Trójcy Jedynemu, * Ojcu, Synowi, Duchowi Świętemu;14. Jak od początku była, tak i ninie * i na wiek wieków niechaj zawsze słynie. 1 1. Kiedy z Egiptu Izrael wychodził * dom się Jakuba z więzów Wielka tam, Panie, łaska Twoja była * i niepodobna ku wierzeniu Prąd morza na pół razem się rozsadził, * Jordan w tył swoje wody Pan zdroje z głazów, a z twardej opoki * On wyprowadził swą ręką Chwała bądź Bogu w Trójcy Jedynemu, * Ojcu, Synowi, Duchowi Świętemu;6. Jak od początku była tak i ninie, * i na wiek wieków niechaj zawsze słynie. 2 1. Alleluja. * Zbawienie, chwała i moc należą do Boga naszego, alleluja, * bo Jego wyroki są prawdziwe i sprawiedliwe. * Alleluja, Alleluja. * Chwalcie Boga naszego, wszyscy Jego słudzy, alleluja, * którzy się Go boicie, wielcy i mali. * Alleluja, Alleluja. * Bo zakrólował Pan Bóg nasz, Wszechmogący, alleluja, * weselmy się i radujmy, i oddajmy Mu chwałę. * Alleluja, Alleluja. * Bo nadeszły gody Baranka, alleluja, * a Jego Małżonka się przystroiła. * Alleluja, Alleluja. * Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu, alleluja. * Jak była na początku, teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen. * Alleluja, alleluja. 3 1. Uwielbiaj, duszo moja, sławę Pana mego, * chwal Boga Stworzyciela tak bardzo mój, zbawienie moje, jedyna otucha, * Bóg mi rozkoszą serca i weselem Bo mile przyjąć raczył swej sługi pokorę, * łaskawym okiem wejrzał na Dawida wszystkie narody, co ziemię osiędą, * odtąd błogosławioną mnie nazywać Bo wielkimi darami uczczonam od Tego, * którego moc przedziwna, święte imię się Pana boją, szczęśliwi na wieki, * bo z nimi miłosierdzie z rodu w ród Na cały świat pokazał moc swych ramion świętych, * rozproszył dumne myśli głów pychą złożył z tronu, znikczemnił wielmożne, * wywyższył, uwielmożnił w pokorę Głodnych nasycił hojnie i w dobra spanoszył, * bogaczów z torbą puścił i nędznie do łaski sługę Izraela cnego, * wspomniał nań, użyczył mu miłosierdzia Wypełnił, co był przyrzekł niegdyś ojcom naszym, * Abrahamowi z potomstwem jego, wiecznym śpiewajmy Bogu w Trójcy Jedynemu, * chwała Ojcu, Synowi, Duchowi Jak była na początku, tak zawsze niech będzie, * teraz i na wiek wieków niechaj słynie Chrystus Pan jest naszą głową, a my członkami Jego Ciała. Uwielbiajmy Go i z radością wołajmy:Niech przyjdzie, Panie, * Twoje Nasz Zbawicielu, * uczyń swój Kościół żywym znakiem zjednoczenia całej ludzkości, * i skutecznym narzędziem zbawienia * wszystkich Bądź zawsze z kolegium biskupów * i naszym papieżem, * udziel im daru jedności, * miłości i Spraw, niech chrześcijanie * ściślej zjednoczą się z Tobą jako Boską głową * i swym życiem * świadczą o Twoim Racz obdarzyć * świat pokojem, * niech wszędzie zapanuje * bezpieczeństwo i Udziel zmarłym * chwały zmartwychwstania, * spraw, abyśmy się stali * uczestnikami ich

psalm na wszystkich świętych melodia